ЭКОНОМИКА

რუსეთის ბატონობამდე სომხები აქ არასოდეს უმრავლესობას არ წარმოადგენდნენ

21.11.15 18:33




სომხეთის პრეზიდენტმა სერჟ სარქისიანმა სრულიად სასცილო, ყოველივე მეცნიერულ და ისტორიულ ფაქტებს მოკლებული განცხადება გააკეთა. მისი თქმით ყარაბაღის მოსახლეობა ათასწლების მანძილზე „მხოლოდ სომხებისაგან„ , შესდგებოდა „თურქულ–მუსლიმანურმა„ ტომებმა კი მხოლოდ XVIII საუკუნის მეორე ნახევარში იწყეს აქ გადმოსახლება .


გასული საუკუნის დასაწყისში მათი რაოდენობა, მოსახლეობის მხოლოდ 5 % –ს შეადგენდა." დამაჯერებლად რომ გაჟღერებულიყო სარქისიანი რომელიღაც "XVIII საუკუნის იდუმალ ოფიციალური თურქულ წყაროებს„ ეყრდნობოდა. ბუნებრივია, რომ ამ მეცნიერების საწინააღმდეგოდ მიმართული სისულელის ავტორს დაზუსტებული არ ჰქონდა ,თუ რომელ თურქულ ისტორიულ წყაროებს ითვალისწინებდა, რადგანაც სომხების გაყალბებულ ლაბორატორიაში ასეთი ინფორმაცია არ მოიპოვება. ძირითადში კი თურქული არქივები ამის საწინააღმდეგოს ამტკიცებენ. 2009 წლის ნოემბრის თვეში თურქეთის მინისტრთა კაბინეტთან არსებულმა ცენტრალურმა სახელმწიფო საარქვო სამმართველომ 660 გვერდიანი საარქივო მასალისაგან შემდგარი „ ყარაბაღის ოსმალოს დოკუმენტები„ სახელწოდების წიგნი გამოსცა.
წიგნი „ პოლიტიკური,სამხედრო და დიპლომატიური ურთიერთობებისა „ და „გადასახლების„ ფრაგმენტებისაგან შესდგება. წიგნში საარქივო მასალებზე დაყრდნობით სომხების ყარაბაღში გადასახლების შესახებ მტკიცებულობებია მოყვანილი.ოსმალოთა არქივებში ყარაბაღში სომხების არსებობის შესახებ არავითარი ინფორმაცია არ არსებობს.
ყველა დოკუმენტი სომხების ყარაბაღში XVII-XIX საუკუნეებში დასახლების პროცესზე და მოსახლეობის ეთნიკური შემადგენლობის შეცვლაზე მიანიშნებს..სარქისიანის „ აღმოჩენა„ რბილად რომ ვთქვათ სომეხი ისტორიკოსების ტექსტებს არ ემთხვევა. მაგალითად, ჯორჯ ბუნუტიანი წერს: „ რამდენიმე სომხური წყარო 1830 წლის შემდგომ სტატისიკაზე საუბრისას ირანის ხელისუფლების პერიოდში აღმოსავლეთ სომხეთში სომხების რაოდენობას სწორად არ გვიჩვენებს და აღნიშნავს რომ მათი რიცხვი მოსახლეობის მხოლოდ 30–50 – %–ს შეადგენდა.(სერჟ სარქისიანი კი აღნიშნავს,რომ სომხები მოსახლეობის 95 პროცენტს შეადგენდნენ) . სინამდვილეში კი ოფიციალური სტატისტიკური მონაცემების საფუძველზე , რუსთა ოკუპაციის შემდეგ სომხეთში მთელი მოსახლეობის 20 პროცენტს სომხები, 80 % კი მუსლიმანები შეადგენდნენ. ნებისმიერ შემთხვევაში რუსების ხელში გადასვლამდე სომხები აქ არასოდეს უმრავლესობას არ წარმოადგენდნენ .
მოსახლეობის აღწერის შედეგების შესახებ საარქივო წყაროში წერია,რომ აღმოსავლეთ სომხეთის ზოგიერთ რეგიონში სომხები უმეტესობას შეადგენდნენ. ეს ცვლილება კი 35 ათასი მუსლიმანის ამ ტერიტორიებიდან აყრის შედეგად მოხდა. ასე რომ ირანის ადმინისტრაციის საარქივო დოკუმენტებში, იმის შესახებ ,რომ ამ რეგიონში სომხები უმეტესობას წარმოადგენდნენ არვითარი დოკუმენტი არ მოიპოვება . სავარაუდოა,რომ სომხები, ადგილობრივ დონეზე მხოლოდ დასავლეთ ბასარის რეგიონში წარმოადგენდნენ უმეტესობას. აქ უჩქილსა (ეჩმადზინი) სომხური რელიგიური ცენტრი მდებარეობდა.
1832 წელს ათასობით მუსლიმანის გადასახლება, ირანიდან და ოსმალეთიდან იმპერიიდან 57 ათასი სომეხი ემიგრანტის ჩამოსვლით ქრისტიანული მოსახლეობის რაოდენობა საკმაოდ გაიზარდა. მხოლოდ რუსულ–თურქული ურითერთობის შემდეგ 1855-56 –და 1877-78- წლებში ოსმალეთის იმპერიიდან კიდევ უფრო მეტი სომეხის ჩასახლებისა და აქედან კიდევ უფრო მეტი მუსლიმანის გადასახლების შემდეგ, სომხური მოსახლეობა უკვე უმეტესობას შეადგენდა. ამის მიუხედავად XX საუკუნის დასაწყისამდე ქალაქი ირავანი მუსლიმანურ ქალაქად რჩებოდა.„
ბურუუტიანის მოყვანილი სტატისტიკური ინფორმაციით 1826-1832 წლებში ირავანისა და ნახჭივნის სახანოებში მუსლიმანთა რაოდენობა დაახლოებით სამი მეოთხედით იყო შემცირებული. სომხების რაოდენობა კი ჩასახლებულთა ანგარიშზე 3,5 –ჯერ იყო გაზრდილი . ბურუუტიანი შემდეგში აღნიშნავს,რომ :„ სტატისტიკიდან ნათელი ხდება,რომ რუსეთის ბატონობამდე სომხები აღმოსავლეთ სომხეთის მოსახლეობის დაახლოებით 20 პროცენტს შეადგენდნენ. რუსეთის ბატონობის შემდეგ კი ირანისა და ოსმალეთის იმპერიიდან 57 ათასი ემიგრანტი იქნა გადმოსახლებული,35 ათასმა მუსლიმანმა დატოვა აღმოსავლეთ სომხეთი.1832 წელს სომხები საერთო მოსახლეობის ნახევარს შეადგენდნენ.
რუსეთის სტატისტიკური ინფორმაციის საფუძველზე თურქმენჩაის ხელშეკრულებამდე ყარაბაღის სახანოებში სომხები უფრო ცოტანი იყვნენ. შვეიცარიელი ავტორის სონტე კომელეს თქმით ,„ რუსეთიში ჩატარებული აღწერის საფუძველზე 1823 წელს სომხები ყარაბაღის სარეთო მოსახლეობის 9 პროცენტს ( დანარჩენი 91 პროცენტი მუსლიმანივით იყო აღნიშნული) ,1832 წელს 35 პროცენტს,1880 წელს კი უკვე უმეტესობას შეადგენდნენ–53 პროცენტს."
პასკევიჩი: "ლტოლვილთა უმრავლესობას, განსაკუთრებით კი ღარიბებს ყარაბაღში გადასახლება უნდოდათ..."
სომხების ირანიდან გადმოსახლების მთავარი მიზანი რუსეთის აზერბაიჯანელებით დასახლებული ტერიტორიების „გაქრისტიანება„ , ანუ უფრო სწორად „გასომხება„ იყო. XIX საუკუნის 30–იანი წლების დასაწყისში „ამიერკავკაიის „ადმინისტრაციული შემადგენლობის „ განსაზღვრისათვის სენატორების პ.ი.კუტიაისოვისა და ი.ი. მეჩნიკოვის ამ ტერიტორიაზე ჩამოსვლა სწორედ რომ, ამ მიზანს ემსახურებოდა. მათ სურდათ „ამ რეგიონში მცხოვრებნი მართმადიდებლური რელიგიით განემსჭვალათ და გამაცოცხლებელი ჯვარი ისლამის ნანგრევებზე აეღორძინებინათ" ,რისთვისაც „ ამ ტერიტორიის მაცხოვრებლებს „სთავაზობდნენ„ –აიძულებდნენ,რომ რუსულად ეგრძნოთ, ეფიქრათ და ელაპარაკათ ",
გურამ მარხულია „დაშნაკცუტუნის" სისხლიანი ნაკვალევი' თავი XII
დანართი
დოკ.№1
სომხური რევოლუციური პარტია „დაშნაკცუთუნის" ორგანიზაციისა და მოღვაწეობის შესახებ ცნობები.
1905-1906 წწ. წარმოადგენდა საკმაოდ სისხლისმღვრელ პერიოდს, რაც გახდა სომხებისა და თათრების საუკუნოვანი მტრობის მიზეზი.
ამ ბრძოლაში „დაშნაკცუთუნმა" თავისი ძალა გამოაჩინა, არაორგანიზირებულ თათრულ ბანდებს დაუპირისპირა გაწვრთნილი და მკაცრად დისციპლინირებული რაზმები.
ამ პერიოდში, დაშნაკების რევოლუციურ გამოსვლებს ბერვი ადამიანის, მათ შორის ადმინისტრაციული თანამდებიბის პირების სიცოცხლე შეეწირა, კერძოდ- გენერალ ალიხანოვი, ბაქოს გუბერნატორი თავადი ნაკაშიძე, ელისავეტპოლის ვიცე-გუბერნატორი ანდრეევი, საოლქო ხელმძღვანელები: ბოგუსლავსკი, შმერლინგი, ნეშანსკი, პავლოვი, პოლიცმაისტერი სახაროვი, ჯავახოვი, შუმაკვიჩი, სასაზღვრო დაცვის პოლკოვნიკი ბიკოვი და მრავალი სხვა. გარდა ამისა მათ სხვა მიზანსაც მიაღწიეს: ამიერკავკასიის ტერიტორიაზე სომხების თათრებისაგან გამიჯვნა, მიწების განთავისუფლება და მათი თურქეთიდან და ნაწილობრივ სპარსეთიდან გადმოსახლებული სომხებით დასახლება.
„1852 წელს სომხეთის პროვინციაში 81.749 მუსლიმანი და 25.131 ადგილობრივი სომეხი ცხოვრობდა„
1829 წლის დასაწყისში გრაფ პასკევიჩ–ერივანსკის დავალებით კოლეჯის პროფეესორმა ი. შოპენმა სომხურ გუბერნიაში კამერული აღწერა ჩაატარა.აღწერის შედეგები,რომლებიც ხელნაწერით 20 ტომს შეადგენდა,ავტორის 1852 წელს გამოცემული „ სომხური გუბერნიის რუსეთის იმპერიასთან მიერთების პერიოდის ისტორიული ძეგლი„ სახელწოდების ნაწარმოებშია მოცემული.
ჯ.ლ.იბარედიანის დაანგარიშების შესაბამისად, სომეხი ტერორისტები სამი წლის მანძილზე (1904-1906) 105 „ პოლიტიკური მკვლელობს „ ატარებდნენ.
სომხები , რომლებიც ისტორიული ფაქტების გაყალბებითა და თვითგამორკვევის უფლებით მანიპულირებდნენ , მუდმივად ტერორიზმს მიმართავდნენ, ტერორისტებს კი ეროვნული დამოუკიდებლობისათვის მებრძოლ გმირებად ნათლავდენ და შურისმაძიებლებს უწოდებდენ. ტერორისტები სხვის მიწებს ითვისებენ, ავიწროვებენ და ანადგურებენ სომხებს რომლებიც სხვაგვარად აზროვნებენ, ვინც მათ ბინძურ საქმეებს მხარს არ უჭერდნენ აშინებდნენ და მათ გვერდზე დგომას აიძულებდნენ.
გურამ მარხულია „დაშნაკცუტუნის" სისხლიანი ნაკვალევი' თავი XI
"დაშნაკცუთუნს საქმე აღარ აქვს"
დაშნაკური იდეოლოგიის კადრები, რომლებიც არ უღრმავდებოდნენ დასახული ამოცანის აზრს, არწმუნებდნენ ხალხს „დიადი სომხეთის" შექმნის აუცილებლობაში. სომეხი პოლიტიკური მოღვაწეების მისწრაფებაში გარკვეული „წვლილი" მოიძღვით სომეხ ისტორიკოსებს, რომლებიც საუკუნეების მანძილზე მითებით ალამაზებდნენ, აყალბებდნენ და ამაღლებდნენ თავიანთი ხალხის უძველეს ისტორიას. ამის შედეგად სომეხი ერის აზროვნებაში ჩამოყალიბდა ისტორიულად ძვირფასი და „იდეალური" ტიგრან II-ს ეპოქა.
გურამ მარხულია „დაშნაკცუტუნის" სისხლიანი ნაკვალევი' X თავი
დაშნაკცუთუნი და თურქი დიპლომატების წინააღმდეგ
მიმართული ტერორისტული აქტები
სომეხი ნაციონალისტების ტერორიზმი ყოველთვის ატარებდა ანტითურქულ და ანტიაზერბაიჯანულ ხასიათს, რომლის მიზეზად თავიდან მიიჩნევდნენ ბრძოლას ნაციონალური განთავისუფლებისათვის, ხოლო შემდგომ ე.წ. სომხების გენოციდს თურქეთში .
1919 წ. ოქტომბერში „დაშნაკცუთუნის" მეცხრე ყრილობაზე მიიღეს გადაწყვეტილბა „სომეხი ხალხის გენოციდზე" პასუხისმგებელი პირების განადგურების შესახებ. ოპერაციამ მიიღო „ნემეზისი"-ს სახელწოდება. მათი თქმით, იშვიათი იყო ტერორისტული აქციები მოწყობა სამართლიანობის აღსადგენისა და ხალხის განადგურებიბაზე შურისძიების მიზნით. განხილულ იქნა გენოციდში დამნაშავეთა 650 კაციანი სია, საიდანაც ამოირჩიეს 41 ადამიანი.
სტალინის მიერ აზერბაიჯანსა და თურქეთს შორის სომხეთის ჩაყენების მცდელობა
ი.სტალინის მიერ ვ.ი.ლენინისადმი გაგზავნილი დეპეშა
(ვლადიკავკაზი,1920 წლის 16 ნოემბერი)
მიმართულების მიცემისათვის , ბაქოს სამი მხრიდან შეიძლება საფრთხე მოელოდოს. პირველი მიმართულება: სამხრეთიდან ,თუ კი ანზალი და რაშტი შახის რეჟიმს გადაეცემა, საფრთხე ინგლისის მხრიდან, რომელიც დღესდღეობით ირანში რეალურ ხელისუფლებას წარმოადგენს. . ასეთ ვითარებაში ინგლისი კასპიის ზღვაში რამდენიმე წყალქვეშა ნავის გაშვებით, ჩვენს საზღვაო ტრანსპორტს საქმეს გაუფუჭებს. და თანაც თუ არმიას სამხრეთ ირანიდან და მესაპოტომიიდან ჩრდილოეთისაკენ გადაიყვანს , იმ შემთხვევაში ბაქოს დაცვას დიდი ძალა დასჭირდება. ამ საფრთხის თავიდან ასაცილებლად სანამ ინგლისელები ირანს დატოვებენ ანზალისა და რაშტის დროებით ირანვისათვის გადაუცემლობის შესახებ პირობა უნდა დაიდოს.
„დიდი სომხეთი„ თუ დიდი სახელმწიფოების მიერ სომხეთის მარიონეტად ქცევის მცდელობა?
„დიდი სომხეთის„ შექმნის იდეა,რომ ბოდვა იყო, სომხები „სომხური საკითხის „ წამოჭრის შემდეგ ყველა ეპოქაში კარგად ხვდებოდნენ. 1914-1918 წლებში პირველი მსოფლიო ომის დაწყებაზე უწინ , მომავალი საბრძოლო ოპერაციების თეატრალურ არენაზე – თურქეთში და ამიერკავკასიაში მიმოფანტული სომხების მიზიდვის მიზნით ანტანტანის „დაშნაკსუთუნთა„თვის შეთავაზებაშიც ნათლად ჩანს.მათ თავიაანთი მიზნის მისაღწევად, სომხებისადმი „დიდი სომხეთის „ შექმნის შეთავაზებით , სომხების მარიონეტებად გადაქცევა ჰქონდათ განზრახული .
გურამ მარხულია „დაშნაკცუტუნის" სისხლიანი ნაკვალევი' თავი IX
დაშნაკური მხეცობა აზერბაიჯანში
აზერბაიჯანელების გენოციდი აზერბაიჯანში
საქართველოს ისტორიოგრაფიაში სომხური"ნაციონალისტური მოძრაობის ", სახმრეთ კავკასიის ტერიტორიაზე პირველი რესპუბლიკების პერიოდში, აგრესიის გამოვლენა მეზობელი ხალხისა და სახელმწიფოების წინააღმდეგ დღემდე სუსტად არის შესწავლილი. უფრო ნაკლებადაა შესწავლილი იმ საკითხთა წრე, რომელიც უკავშირდება გასამხედროებული ფორმირებებისა და სომხური ნაციონალისტური მოძრაობის ქვეგანაყოფების შექმნას, რომლიც ოფიციალური დასახელებაა „დაშნაკცუთუნი".
გურამ მარხულია „დაშნაკცუტუნის" სისხლიანი ნაკვალევი' VIII თავი
საქართველოზე სომხეთის თავდასხმა
სამხრეთ საქართველოს ისტორიული კუთხებიის მრავალსაუკუნოვან სომხურ ექსპანსიას არ შეეძლო ქართული საზღვრების წაშლა, თუმცა საქართველოს კუთხეების გასომხებით, მათ მიიჩნიეს, რომ იმყოფებიან არა საქართველოში, არამედ სომხეთში.
თავიანთი ხალხის მისწრაფებისა და საუკუნოვანი საიდუმლოების გათვისებით, ახალმა სომეხმა ლიდერებმა პოლიტიკური „კონცეფციებით" განაახლეს თავიანთი უფლებები სომეხი ხალხის მიერ დასახლებულ საქართველოს სამხრეთ ტერიტორიებზე, ამ გზით ძველ ჩანაფიქრს მიეცა ახალი ეპოქის შესაბამისი სახე.

Прочитано : 1


Напишите комментарии

(В своих комментариях читатели должны избегать выражения религиозной, расовой и национальной дискриминации, не использовать оскорбительных и унижающих выражений, а также призывов, противоречащих законодательству .)

Публиковать
Вы можете ввести 512 символов

Новостная Лента